ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΝΕΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ & ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ
Εισαγωγή στο νόμο 4512/2018
Με το νόμο 4512/2018, εισήχθη ένα νέο θεσμικό πλαίσιο για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος σχετικά με την άσκηση της εποπτείας και τις διαδικασίες ελέγχου.
Ν. 4512/2018, Μέρος Δ΄, άρθρ. 127-157 «Καθορισμός πλαισίου εποπτείας των οικονομικών δραστηριοτήτων και της αγοράς προϊόντων και λοιπές διατάξεις» (ΦΕΚ 5/Α΄).
Το νέο θεσμικό πλαίσιο εποπτείας και ελέγχου αποτελεί έναν από τους τρεις (3) πυλώνες του μεταρρυθμιστικού προγράμματος βελτίωσης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος που υλοποιεί το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, σε συνεργασία με τα συναρμόδια Υπουργεία.
Οι άλλοι δύο (2) πυλώνες αφορούν:
- Την απλούστευση των διαδικασιών αδειοδότησης του συνόλου των οικονομικών δραστηριοτήτων, που ξεκίνησε με το νόμο 4442/2016 (ΦΕΚ 230/Α΄).
- Την ανάπτυξη του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Άσκησης Δραστηριοτήτων & Ελέγχων (ΟΠΣ-ΑΔΕ), με το οποίο θα ψηφιοποιείται το σύνολο των διαδικασιών αδειοδότησης και εποπτείας (άρθρ. 14 του νόμου 4442/16).
Στρατηγικός στόχος του ως άνω μεταρρυθμιστικού προγράμματος, εκτός της αποτελεσματικότερης προστασίας του δημοσίου συμφέροντος, είναι η προώθηση της επιχειρηματικότητας, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και η διευκόλυνση των επενδύσεων.
Βασικές Αρχές του νόμου 4512/2018
Ειδικότερα ως προς την εποπτεία και τους ελέγχους, οι κεντρικοί στόχοι του μεταρρυθμιστικού προγράμματος, σύμφωνα με το νόμο 4512/2018, συνοψίζονται:
- στην αποτελεσματική προστασία του δημοσίου συμφέροντος μέσω της μείωσης των κινδύνων (υφιστάμενων ή δυνητικών) για τα σημαντικότερα δημόσια αγαθά, όπως είναι η υγεία, η ασφάλεια και το περιβάλλον
- στη δημιουργία διαφανούς, προσβάσιμου και αντικειμενικότερου πλαισίου εποπτείας για τους οικονομικούς φορείς και τα προϊόντα
- στην εμπέδωση σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ των εποπτευουσών αρχών, των επιχειρήσεων και των πολιτών
- στην προώθηση της συμμόρφωσης και των διαδικασιών αυτοσυμμόρφωσης των επιχειρήσεων
- στις αποτελεσματικότερες διαδικασίες ελέγχου με βάση το σχεδιασμό, τον προγραμματισμό και τη διαφάνεια
- στην εξοικονόμηση πόρων μέσω της τυποποίησης των διαδικασιών ελέγχου και την αποφυγή δυσανάλογων διοικητικών και οικονομικών βαρών
- στη δημιουργία καλύτερων όρων ανταγωνισμού
- στην εύρυθμη λειτουργία της αγοράς.
Οι διατάξεις του νόμου 4512/2018 καλύπτουν το σύνολο των οικονομικών δραστηριοτήτων και των προϊόντων, καθώς και την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων.
Ειδικότερα, με τις διατάξεις του νόμου καθορίζονται (άρθρ. 127):
- Οι κοινές αρχές και το πλαίσιο άσκησης εποπτείας στις οικονομικές δραστηριότητες και τα προϊόντα
- Οι γενικοί κανόνες και οι διαδικασίες που ισχύουν για την άσκηση της εποπτείας
- Η μεθοδολογία και τα εργαλεία άσκησης της εποπτείας
- Οι αρμοδιότητες και υποχρεώσεις των εποπτευουσών αρχών και τα δικαιώματα και υποχρεώσεις των ελεγχόμενων οικονομικών φορέων
- Τα μέτρα και οι κυρώσεις στο πλαίσιο της άσκησης εποπτείας
- Άλλα θέματα σχετικά με τις διαδικασίες και τη λειτουργία του συστήματος άσκησης εποπτείας.
Στο νόμο καθορίζονται τα παρακάτω οκτώ πεδία άσκησης εποπτείας (άρθρ. 127, παρ. 4):
α) Ασφάλεια και συμμόρφωση προϊόντων
β) Ασφάλεια τροφίμου
γ) Προστασία καταναλωτή και σύννομη (ή προσήκουσα) παροχή υπηρεσιών
δ) Ασφάλεια υποδομών και κατασκευών
ε) Δημόσια υγεία
στ) Ασφάλεια και υγεία εργαζομένων
ζ) Προστασία του περιβάλλοντος
η) Προστασία δημοσίων εσόδων.
Από το πεδίο εφαρμογής του νόμου εξαιρούνται οι φορολογικές, οι τραπεζικές, οι χρηματιστηριακές δραστηριότητες, η ασφάλεια της πολιτικής αεροπορίας και η τήρηση της εργατικής νομοθεσίας.
Βασικά στοιχεία του νέου πλαισίου εποπτείας είναι:
- Η εξάλειψη των αλληλοεπικαλύψεων αρμοδιοτήτων και ο σαφής ορισμός των αντικειμένων εποπτείας ανά πεδίο και ανά εποπτεύουσα αρχή. Οι εποπτεύουσες αρχές διακρίνονται και ορίζονται με σαφήνεια σε Αρχές Οργάνωσης Εποπτείας & Συντονισμού και σε Αρχές Εφαρμογής Εποπτείας & Διαχείρισης (άρθρ. 130).
- Η θεσμοθέτηση και εφαρμογή των ακόλουθων καινοτόμων εργαλείων με βάση τον κίνδυνο: η Αξιολόγηση Κινδύνου και Κατάταξη των Οικονομικών Δραστηριοτήτων σε Βαθμούς Επικινδυνότητας (άρθρ. 137), το Σύστημα Διαχείρισης Καταγγελιών - ΣΔΚ (άρθρ. 140), τα Φύλλα Ελέγχου - ΦΕ (άρθρ. 147), το Μοντέλο Ενεργειών Συμμόρφωσης - ΜΕΣ (άρθρ. 149) και η Πληροφόρηση (άρθρ. 142).
Τροποποιήσεις του νόμου 4512/2018
(Ως προς τις διατάξεις του πλαισίου εποπτείας - Μέρος Δ΄, άρθρ. 127-157)
- «Παράταση προθεσμίας έκδοσης κανονιστικών πράξεων για την αναμόρφωση του πλαισίου εποπτείας των οικονομικών δραστηριοτήτων και των προϊόντων». Μέρος Θ΄ (άρθρ. 74), ν. 4914/2022 (ΦΕΚ 61/Α΄).
